Tworzymy czas przeszły

Popatrzmy na grupę czasowników najprostszych, zwanych regularnymi. Na przykładzie czasownika „machen” prześledźmy, w jaki sposób tworzy się czas przeszły:

robić – machen

ja robię – ich mache

ja (z)robiłam/em – ich habe gemacht

Widzimy, że „zrobiłem/am” składa się w języku niemieckim z dwóch wyrazów „habe” i „gemacht”. Słówko „habe” nie ma tu nic wspólnego ze swoim pierwotnym znaczeniem „mam”. Musimy je powiedzieć, ale w ogóle go nie tłumaczymy na język polski. Najważniejsze jest słowo „gemacht”, które utworzyliśmy od machen = robić, dodając do „mach” na początek „ge”, a na koniec „t”. To „gemacht” w zdaniu zajmie ostatnie miejsce, więc faktycznie musimy dosłuchać Niemca do końca, by wiedzieć, co np. wczoraj robił:

I tak „Zrobiłem/am wczoraj pranie i zakupy” po niemiecku brzmi:

Ich habe gestern Wäsche und Einkäufe gemacht.

W analogiczny sposób utworzymy czas przeszły od wielu innych czasowników:

Ich habe das Badezimmer geputzt. /ich habe das badycimer gepuct/ Posprzątałem/am łazienkę.

Jeśli natomiast chcielibyśmy mówić o innych osobach lub do innych osób w czasie przeszłym, musimy zmienić trochę formę „habe”. Nie zmieniamy za to formy z „ge-”. Na przykład:

Sie haben Tee gemacht.
Pan/i zrobił/a herbatę.

Ihre Mutter hat gut gefrühstückt.
Pan/i mama zjadła dobre śniadanie.

Odmiana do wszystkich osób:

ich habe gekocht - ja ugotowałem/am
du hast gekocht - ty ugotowałeś/aś
er, sie, es hat gekocht - on, ona, ono ugotował/a/o
wir haben gekocht - my ugotowaliśmy
ihr habt gekocht - wy ugotowaliście
sie haben gekocht - oni ugotowali/one ugotowały
Sie haben gekocht - Pan, Pani ugotował/a, Państwo ugotowali

Uwaga: Czasowniki, które znamy jako rozdzielne w czasie teraźniejszym, będą miały cząstkę „ge-” w środku:

Ich kaufe ein. Robię zakupy.
Ich habe eingekauft. Zrobiłem/am zakupy.

Ich hole die Medikamente ab. Odbieram/odbiorę lekarstwa.
Ich habe die Medikamente abgeholt. Odebrałem/am lekarstwa.

Przeczytajmy poniższy tekst. Zwróćmy szczególną uwagę na zdania w czasie przeszłym.

Hallo, ich bin Johanna, die Betreuerin von Frau Schmitt. Ich helfe Frau Schmitt zu Hause und im Garten. Wir verbringen fast den ganzen Tag zusammen. Gestern haben wir schon um 8 Uhr gefrühstückt. Dann habe ich Betten gemacht, das Fenster im Schlafzimmer aufgemacht und die Wohnung gelüftet. Frau Schmitt hat inzwischen in der Küche Radio gehört. Danach habe ich Staub gesaugt und Ordnung gemacht. Um 11 Uhr habe ich Einkäufe bei Edeka gemacht. Wie immer habe ich bar gezahlt. Unterwegs habe ich mein Auto getankt. Ich habe auch Blumen gekauft und sie in die Vase gestellt. Frau Schmitt hat sich sehr gefreut. Später habe ich das Mittagessen gekocht und den Tisch gedeckt. Nach dem Mittagessen habe ich Geschirr gespült und Wäsche gemacht. Am Nachmittag haben wir mit Frau Schmitt bei einer Tasse Kaffee Karten gespielt und viel geredet. Ich habe Frau Schmitt meine Familienfotos gezeigt. Sie hat viel gefragt und ich habe geantwortet. Ich habe dabei Deutsch gelernt und viele neue Wendungen geübt. Mein Deutsch ist immer besser, hat Frau Schmitt gesagt. Um 18 Uhr haben wir eine Komödie geschaut. Wir haben viel gelacht. Dann habe ich gebügelt und das Bad geputzt. Frau Schmitt hat geduscht und sich ins Bett gelegt. Am Abend liest Frau Schmitt sehr gerne. Ich habe in meinem Zimmer im Internet gesurft. Auf Skype habe ich mit meiner Familie geredet. Ich habe alle meine Freunde gegrüßt und noch ein paar E-Mails geschickt. Ich habe auf die Uhr geschaut: O, mein Gott, schon 23 Uhr! Jetzt aber schlafen, habe ich gesagt.

Tłumaczenie całego tekstu:

Cześć, jestem Joanna, opiekunka Pani Schmitt. Pomagam Pani Schmitt w domu i w ogrodzie. Spędzamy razem prawie cały dzień. Wczoraj zjadłyśmy śniadanie już o 8. Potem pościeliłam łóżka, otworzyłam okno w sypialni i przewietrzyłam mieszkanie. Pani Schmitt w tym czasie słuchała radia w kuchni. Potem odkurzałam i zrobiłam porządek. O 11 zrobiłam zakupy w Edece. Jak zawsze zapłaciłam gotówką. Po drodze zatankowałam mój samochód. Kupiłam również kwiaty i wstawiłam je do wazonu. Pani Schmitt bardzo się ucieszyła. Później ugotowałam obiad i nakryłam do stołu. Po obiedzie zmyłam naczynia i zrobiłam pranie. Po południu grałyśmy z Panią Schmitt przy filiżance kawy w karty i dużo rozmawiałyśmy. Pokazałam Pani Schmitt moje rodzinne zdjęcia. Ona zadawałą mi dużo pytań, a ja odpowiadałam. Przy tym ćwiczyłam swój niemiecki. Mój niemiecki jest coraz lepszy, powiedziała Pani Schmitt. O 18 obejrzałyśmy komedię. Dużo się śmiałyśmy. Potem prasowałam i posprzątałam łazienkę. Pani Schmitt wzięła prysznic i położyła się do łóżka. Wieczorem Pani Schmitt lubi sobie poczytać. Ja serfowałam po internecie w moim pokoju. Na Skypie rozmawiałam z rodziną. Pozdrowiłam wszystkich moich przyjaciół i wysłałam parę maili. Spojrzałam na zegarek. O Boże, już 23! Teraz idę spać, powiedziałam.

Ćwiczenia